Patriot-lanceerinstallaties en raketten naar Oekraïne (2024)

Tekst kapitein Charlotte Snel
Foto Mediacentrum Defensie

Zorgvuldige afweging tussen steun en eigen veiligheid

Nederland levert twee Patriot-lanceerinstallaties en bijbehorende raketten aan Oekraïne. Dat werd zojuist bekend gemaakt na afloop van het topoverleg tussen defensieministers in het Duitse Ramstein. Tevens zorgt Defensie ervoor dat Oekraïense militairen met het luchtafweersysteem kunnen werken. Wanneer mens en materieel precies ingezet gaan worden is vooralsnog onduidelijk, maar vast staat dat dit op ‘zeer korte termijn’ zal zijn.

De ‘donatie’ van Nederland is een zorgvuldige afweging, benadrukt commandant van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC), kolonel Jos Kuijpers. “Hoewel ons land het belangrijk vindt om een steentje bij te dragen, mag daardoor niet de eigen veiligheid in het geding komen.”

Inventaris

Nederland beschikt over drie vuureenheden met elk een radar, vuurleidingscentrale en meerdere lanceerinrichtingen. Er is materieel voor een vierde vuureenheid, deze dient momenteel als reserve om de andere vuureenheden inzetbaar te houden bij onderhoud.

Kuijpers: “Er werd gespeculeerd over het leveren van een complete vuureenheid aan Oekraïne, maar dan zouden we een kwart van de Nederlandse inventaris weggegeven. Zowel Duitsland als de Verenigde Staten hebben veel meer Patriots, dan heb je wat meer bewegingsruimte. Het pakket dat nu op tafel ligt vind ik voor ons land heel netjes.”

Afstemming

Nadat minister-president Mark Rutte dinsdag bekend maakte ‘de intentie’ te hebben om Patriot-luchtafweer naar Oekraïne te sturen, bleef het een aantal dagen stil. Maar achter de schermen was het alle hens aan dek, aldus Kuijpers. “Er is dagenlang niet alleen op politiek, maar ook op operationeel niveau overlegd. We kunnen wel wat weggeven, maar de VS en Duitsland sturen ook al Patriot-systemen die kant op. Dat zijn weliswaar dezelfde systemen als die van ons, maar je hebt altijd interoperabiliteit issues. Je kunt niet iedere lanceerinrichting zomaar aan elke willekeurige radar knopen. Dat moet je goed afstemmen met elkaar.”

Training

Over de exacte bijdrage van de Nederlandse militairen aan de training van de Oekraïeners op het luchtverdedigingssysteem wordt nog nagedacht. Evenals om hoeveel militairen het gaat en waar de training precies zal plaatsvinden. Vast staat dat de Oekraïners een pittig lespakket wacht.

“De Patriot is een prachtig, maar complex systeem”, vertelt Kuijpers. “Afhankelijk van de functie varieert een opleiding bij ons van een maand tot een jaar. Nu moet het in enkele maanden gebeuren. Maar het gaat nu echt om het fysiek bedienen van het apparaat. Zaken als sport en exercitie doen er even niet toe. Het zal een steile leercurve zijn, maar het is zeker mogelijk om met minder opleiding toch een goed resultaat te boeken.”

Details

De komende periode zetten de militairen bij het DGLC in het Limburgse Vredepeel de laatste puntjes op de ‘i’. Dan gaat het echt over details; welke reserveonderdelen sturen we mee, wat voor aggregaat, welke voertuigen, etcetera. Kuijpers: “Dat zijn we nu allemaal aan het coördineren, maar ik verwacht dat de spullen op korte termijn die kant op gaan.”

Het was een hectische week, beaamt de commandant. Maar het verzoek van de Oekraïense president Zelensky snapt hij absoluut. “Los van de dracht van het systeem is de Patriot ook uitermate geschikt om ballistische raketten uit te schakelen. Als je ziet wat er nu bijna dagelijks neerkomt in Oekraïne, snap ik dat je daar dit systeem tegenover wil zetten.”

Begrip

Ook onder de militairen op Vredepeel overheerst bovenal begrip, al voelt het soms stiekem wel even dubbel. Kuijpers: “De mensen hier zijn zo trots op hun spullen en het systeem waar ze op werken. Dan is het best even slikken als je daar een deel van af moet staan. Maar natuurlijk snappen ze het. Bovendien hebben de VS en Nederland afspraken gemaakt om het vervangingstraject van nieuw te leveren onderdelen te versnellen.

We zien allemaal de beelden uit Oekraïne langskomen en kijken tandenknarsend toe. Je hebt iets wat het tegen kan houden, maar je kunt er niet aan deelnemen. Mooi dat we op deze manier toch een bijdrage leveren.”